مقاله رئیس دانشکده علوم قرآنی خوی به عنوان مقاله برتر در همایش ملی قرآن و میراث رضوی انتخاب شد

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی ایحا در خوی ، همایش ملی « قرآن کریم و میراث رضوی » که با حضور اساتید دانشگاه و میهمانانی از سراسر کشور در محل تالار استاد محمدتقی شریعتی دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شده بود مقاله ولی نوروزی رئیس دانشکده علوم قرآنی خوی « بینامتنی قرآنی در دعاهای امام رضا علیه السلام» به عنوان مقاله برتر این همایش انتخاب شد.

شماری از شخصیت‌های علمی، کشوری و فرهیختگان، رئیس و معاونان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، رؤسای دانشکده‌های علوم قرآنی کشور، جمعی از مسئولان کشوری، استانی و شهرستان و اعضای هیئت علمی، دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز علمی از دعوت شدگان به این همایش بودند.

آن مرد به امام علیه‏‌السلام گفت : اى پسر پیامبر خدا! اگر صلاح مى‏‌دانى، آن را برایم تکرار کن، فرمود: قدرى زیره و آویشن و نمک، بردار و آرد کن و دو یا سه بار از آن در دهان خود نگه دار، بهبود خواهى یافت.

عیون به نقل از عبداللّه‏ بن عبدالرحمان، معروف به صفوانى: کاروانى از خراسان، روانه کرمان شد. دزدان به راهزنىِ آنان آمدند و مردى از میان آنها را که به فراوانى ثروت وى گمان داشتند، در اختیار گرفتند. او مدّتى در چنگال آنان بود و او را شکنجه مى‏‌‍دادند تا خود را با دادن فدیه‏‌اى از [دست ] آنان بِرَهاند. آنها او را در میان یخ گذاردند و دهان وى را نیز از یخ، آکندند و بستند. در این هنگام، یکى از زنانِ همراه راهزنان، بر او دل سوزاند و او را آزاد کرد و وى نیز گریخت. اما پس از آن، دهان و زبان وى آسیبى سخت دید تا جایى که وى را توان سخن گفتن نبود.

پس از چندى به خراسان بازگشت. آن‏جا خبر على بن موسى الرضا علیه‏‌السلام و این را که او در نیشابور است، شنید. پس در خواب دید که گویا کسى به وى مى‏‌گوید : «پسر پیامبر خدا، وارد خراسان شده است. از او درباره بیمارى‌‏ات بپرس. شاید درمانى به تو تعلیم دهد که بدان، سود برى» .

راوى مى‏‌گوید : آن شخص گفت: در عالم رؤیاج دیدم که گویا آهنگ او کردم و مشکلى را که بدان گرفتار آمده بودم، نزد وى اظهار ساختم و او را از بیمارى خویش ، آگاهاندم و او نیز به من فرمود : «قدرى زیره و آویشن و نمک، بردار و آرد کن و دو یا سه بار از آن در دهان خود نگه دار. بهبود خواهى یافت».

مرد از خواب بیدار شد . نه در آنچه در خواب دیده بود ، اندیشید و نه بدان اعتنایى کرد تا هنگامى که به دروازه نیشابور رسید. در این هنگام به او گفتند : على بن موسى الرضا علیه‌‏السلام از نیشابور، بار سفر بسته و اکنون در رباط سعد است. در دل آن مرد، چنین افتاد که آهنگ وى کند و [بیمارى] خویش را براى او بیان دارد تا وى نیز دارویى سودمند برایش نسخه کند. بدین‏سان ، آهنگ وى در رباط سعد کرد.

بر او وارد شد و به وى گفت : اى پسر پیامبر خدا! ماجراى من چنین و چنان بود و اکنون ، دهان و زبانم به سختى آسیب دیده است ، به‏ گونه‏‌اى که با دشوارى بسیار مى‏‌توانم سخن گویم. مرا دارویى تعلیم ده تا از آن سود ببرم.

امام رضا علیه‏‌السلام فرمود: «مگر تو را تعلیم ندادم؟ برو و آنچه را در خواب برایت نسخه کردم، به کار گیر» .

آن مرد به امام علیه‏‌السلام گفت: اى پسر پیامبر خدا! اگر صلاح مى‏‌دانى، آن را برایم تکرار کن.

فرمود : «قدرى زیره و آویشن و نمک ، بردار و آرد کن و دو یا سه بار از آن در دهان خود، نگه دار . بهبود خواهى یافت» .

آن مرد گوید: آنچه را برایم نسخه کرده بود، استفاده کردم و بهبود یافتم.

متن حدیث:

 
عیون أخبار الرضا علیه‏السلام عن عبداللّه‏ بن عبدالرحمن المعروف بالصَفوانی :

قَد خَرَجَت قافِلَةٌ مِن خُراسانَ إلى کِرمانَ ، فَقَطَعَ اللُّصوصُ عَلَیهِمُ الطَّریقَ وأخَذوا مِنهُم رَجُلاً اتَّهَموهُ بِکَثرَةِ المالِ ، فَبَقِیَ فی أیدیهِم مُدَّةً یُعَذِّبونَهُ لِیَفتَدِیَ مِنهُم نَفسَهُ ، وأقاموهُ فِی الثَّلجِ ، ومَلَؤوا فاهُ مِن ذلِکَ الثَّلجِ فَشَدّوهُ ، فَرَحِمَتهُ امرَأَةٌ مِن نِسائِهِم فَأَطلَقَتهُ وهَرَبَ ، فَانفَسَدَ فَمُهُ ولـِسانُهُ حَتّى لَم یَقدِر عَلَى الکَلامِ .

ثُمَّ انصَرَفَ إلى خُراسانَ وسَمِعَ بِخَبَرِ عَلِیِّ بنِ موسَى الرِّضا علیهماالسلام وأَنّهُ بِنَیسابورَ ، فَرَأى فیما یَرَى النّائِمُ کَأَنَّ قائِلاً یَقولُ لَهُ : إنَّ ابنَ رَسولِ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم قَد وَرَدَ خُراسانَ فَسَلهُ عَن عِلَّتِکَ ، فَرُبَّما یُعَلِّمُکَ دَواءً تَنتَفِعُ بِهِ .

قالَ : فَرَأَیتُ کَأَنّی قَد قَصَدتُهُ علیه‏السلام وشَکوتُ إلَیهِ ما کُنتُ دُفِعتُ إلَیهِ وأخبَرتُهُ بِعِلَّتی ، فَقالَ لی : خُذ مِنَ الکَمّونِ وَالسَّعتَرِ وَالمِلحِ ودُقَّهُ ، وخُذ مِنهُ فی فَمِکَ مَرَّتَینِ أو ثَلاثا ، فَإِنَّکَ تُعافى .

فَانتَبَهَ الرَّجُلُ مِن مَنامِهِ ، ولَم یُفَکِّر فیما کانَ رَأى فی مَنامِهِ ولا اعتَدَّ بِهِ حَتّى وَرَدَ بابَ نَیسابورَ ، فَقیلَ لَهُ : إنَّ عَلِیَّ بنَ موسَى الرِّضا علیهماالسلام قَدِ ارتَحَلَ مِن نَیسابورَ وهُوَ بِرِباط سعد ، فَوَقَعَ فی نَفسِ الرَّجُلِ أن یَقصُدَهُ ویَصِفَ لَهُ أمرَهُ لِیَصِفَ لَهُ ما یَنتَفِعُ بِهِ مِنَ الدَّواءِ ، فَقَصَدَهُ إلى رِباط سعد ، فَدَخَلَ إلَیهِ ، فَقالَ لَهُ :

یَابنَ رَسولِ اللّه‏ِ ، کانَ مِن أمری کَیتَ وکَیتَ ، وقَدِ انفَسَدَ عَلَیَّ فَمی ولِسانی ، حَتّى لا أقدِرَ عَلَى الکَلامِ إلاّ بِجُهدٍ ، فَعَلِّمنی دَواءً أنتَفِع بِهِ .

فَقالَ الرِّضا علیه‏السلام : ألَم اُعَلِّمکَ؟ ! اِذهَب فَاستَعمِل ما وَصَفتُهُ لَکَ فی مَنامِکَ .
فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : یَابنَ رَسولِ اللّه‏ِ ، إن رَأَیتَ أن تُعیدَهُ عَلَیَّ .

فَقالَ علیه‏السلام لی : خُذ مِنَ الکَمّونِ وَالسَّعتَرِ وَالمِلحِ فَدُقَّهُ وخُذ مِنهُ فی فَمِکَ مَرَّتَینِ أو ثَلاثا ، فَإِنَّکَ سَتُعافى .

قالَ الرَّجُلُ : فَاستَعمَلتُ ما وَصَفَ لی ، فَعوفیتُ .

عیون أخبار الرضا علیه‌‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 211 ، حدیث 16 ، إعلام الورى ، جلد 2 ، صفحه 57 ، کشف الغمّة ، جلد 3 ، صفحه 104 ، الثاقب فی المناقب ، صفحه 484 ، حدیث 413 کلّها نحوه ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 159 ، حدیث 1 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 398

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمود: اى فاطمه! نخواب مگر آن که چهار کار را انجام دهى: قرآن را ختم کنى، پیامبران را شفیعت گردانى، مؤمنین را از خود راضى کنى، و حجّ و عمره‌اى را به جا آورى.

حضرت فاطمه زهرا علیها‌السلام فرمودند: در وقتى که بستر خواب را گسترده بودم، رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بر من وارد شد، فرمود: اى فاطمه! نخواب مگر آن که چهار کار را انجام دهى: قرآن را ختم کنى، پیامبران را شفیعت گردانى، مؤمنین را از خود راضى کنى، و حجّ و عمره اى را به جا آورى.
این را فرمود و شروع به خواندن نماز کرد، صبر کردم تا نمازش تمام شد.
گفتم: یا رسول اللّه! به چهار چیز مرا امر فرمودى در حالى که بر آنها قادر نیستم!
آن حضرت تبسّمى کرد و فرمود:چون قل هو اللّه را سه بار بخوانى مثل این است که قرآن را ختم کرده‌اى.
چون بر من و پیامبران پیش از من صلوات فرستى، شفاعت کنندگان تو در روز قیامت خواهیم بود.
چون براى مؤمنین استغفار کنى، آنان همه از تو راضى خواهند شد.
و چون بگویى: سُبحانَ اللّه وَ الحَمدُ للّه وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اکبرُ، حجّ و عمره‌اى را انجام داده‌اى.


 متن حدیث:

عَنْ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ علیها السلام قالَتْ: دَخَلَ عَلَىَّ رَسُولُ اللّهِ صلى الله علیه وآله وسلم وَ قَدْ إِفْتَرَشْتُ فِراشى لِلنَّوْمِ، فقالَ: یا فاطِمَةُ لا تَنامى إلاّ وَ قَدْ عَمِلْتِ أَرْبَعَةً:خَتَمْتِ القُرآنَ، وَ جَعَلْتِ الاَْنـْبِیاءَ شُفَعائَکِ، وَ أَرْضَیتِ الْمُؤْمِنینَ عَنْ نَفْسِکِ، وَ حَجَجْتِ وَ اعْتَمَرْتِ،

قالَ هذا وَ أَخَذَ فِى الصَّلوةِ، فَصَبَرْتُ حَتّى أَتَمَّ صَلاتَهُ، قُلتُ: یا رَسُولَ اللّهِ أَمَرْتَ بِأَرْبَعَة لا أَقْدِرُ عَلَیها فى هذَا الْحالِ!
فَتَبَسَّمَ(صلى الله علیه وآله وسلم) وَ قال:إِذا قَرَأْتِ قُل هُوَ اللّهُ أَحَدٌ ثَلاثَ مَرّات فَکَأنَّکِ خَتَمْتِ القُرْآنَ، وَ إِذا صَلَّیتِ عَلَىَّ وَ عَلَى الاَْنـْبِیاءِ قَبْلى کُنّا شُفَعاءَکِ یوْمَ الْقِیمَةِ، وَ إِذا اسْتَغْفَرْتِ لِلْمُؤْمِنینَ رَضُوا کُلُّهُمْ عَنْکِ، وَ إِذا قُلْتِ: سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إِلَهَ إِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ أَکْبَرُ، فَقَدْ حَجَجْتِ وَ اعْتَمَرْتِ.

« بحـارالانـوار، جلد 1 صفحه 304»

کسانیکه در شرف ازدواج و در پی یافتن همسری مناسب هستند و در پی آن به فکر تربیت فرزندان مفیدی برای جامعه خویش اند باید...

کسانیکه در شرف ازدواج و در پی یافتن همسری مناسب هستند و در پی آن به فکر تربیت فرزندان مفیدی برای جامعه خویش اند باید همواره این نکته را بخاطر داشته باشند که  از عوامل م?ثر و مهم در تربیت فرزندان وراثت است. پس مهم است که دختر یا پسر چه کسی را برای نقش پدری یا مادری فرزندانشان انتخاب می کنند.

 در تعریف آن گفته‌اند: «وراثت عبارت است از انتقال صفات و خصوصیات جسمانی و روانی و حالات و ویژگی‌های اخلاقی، رفتاری از پدر و مادر و یا خویشاوندان و اجداد به نسل‌های بعدی». ( حجتی، سید محمد باقر، اسلام و تعلیم و تربیت، ص 79)

آیاتی در قرآن کریم تأثیر وراثت در تربیت را تأیید می‌نماید به عنوان مثال آمده است:

(إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ نَبْتَلیهِ فَجَعَلْناهُ سَمیعاً بَصیراً). انسان/ 2؛

ترجمه: ما انسان را از نطفه‌ای اندر آمیخته آفریدیم تا او را بیازماییم و وی را شنوا و بینا گردانیدیم.

در آیه دیگری در سوره نوح آمده:

(وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرینَ دَیَّاراً،ِانَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلاَّ فاجِراً کَفَّاراً)
نوح/ 27 ـ 26؛

ترجمه: و نوح گفت: «پروردگارا، هیچ کس از کافران را بر روى زمین مگذار، چرا که اگر تو آنان را باقى گذارى، بندگانت را گمراه می‌کنند و جز پلیدکارِ ناسپاس نزایند.

در آیه ذکر شده هم به نقش تأثیرگذار وراثت و هم به نقش محیط اشاره شده است، زیرا قوم نوح نسل اندر نسل

کافر بودند و دیگر امیدی به هدایت آن‌ها نبود و هم اینکه محیط آنان فاسد و گمراه کننده بود. لذا حضرت نوح به وجود آمدن نسلی صالح از آن‌ها را نفی می‌کند.برخی وراثت‌ها مثل کوری و دیوانگی، به صورت دائم و سرنوشت قطعی فرد خواهد بود که نه تعالیم انبیاء آنها را عاقل می‌کند و نه روش‌های طبی و تربیتی. ولی بعضی از وراثت‌ها به صورت زمینه مساعد به فرزندان منتقل می‌شود و شرایط رحم علت معدّه خواهد بود. مثل حالات نفسانی، و ملکات خوب و بد والدین که هر کدام زمینه مساعدی برای فرزندان خواهد بود. بنابراین قسمت اعظم شالوده شخصیت یک فرد در شکم مادر مشخص می‌گردد و پس از تولد نقش خانواده در تربیت خیلی م?ثر است.( فلسفی، محمدتقی، کودک از نظر وراثت و تربیت، ص 138)

سعادت یا شقاوت؛ رشد یا سرکوب شدن توان‌مندی‌های انسان، جمع مکنیه عوامل موروثی در رحم مادر و عوامل تربیتی و محیط اجتماعی و اراده خود افراد است. البته چون وراثت نقش زمینه‌ساز و مستقیم برای تربیت را دارد راه تربیت را برای بقیه عوامل آسانتر می‌کند.

این ویژگی‌ها و خصوصیات به نحو اقتضا در جهت بالندگی یا سرکوب توان‌مندی‌ها تأثیر گذار است. برای تربیت انسان و کمک به رشد قابلیت‌هایش اولین گام انتخاب همسر است. و این به آن معنا است که تربیت فرزند، قبل از انعقاد نطفه آغاز و در دوران بارداری و تولد و کودکی و دوره‌های بعدی ادامه دارد. اگر همسر انسان از خانواده‌ای تربیت شده باشد، صفات موروثی او بستری برای تربیت صحیح فراهم خواهد ساخت. و دیگر اینکه فرزند را بهتر تربیت می‌کند.

تأثیر وراثت در تربیت و رشد توان‌مندی‌های انسان از چنان نقش عظیمی برخوردار است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:

«تَزَوَّجُوا  فِی  الْحُجْزِ الصَّالِحِ‏ فَإِنَّ الْعِرْقَ دَسَّاس‏»
مکارم الأخلاق، ص 197؛

   ترجمه: با خانواده خوب و شایسته وصلت کنید زیرا ژن اثر دارد.

امام علی (علیه السلام) درباره شرافت نسبی انبیاء آورده‌اند:

«فَاسْتَوْدَعَهُمْ فِی أَفْضَلِ مُسْتَوْدَعٍ وَ أَقَرَّهُمْ فِی خَیْرِ مُسْتَقَرٍّ تَنَاسَخَتْهُمْ کَرَائِمُ الْأَصْلَابِ إِلَى مُطَهَّرَاتِ الْأَرْحَامِ کُلَّمَا مَضَى مِنْهُمْ سَلَفٌ قَامَ مِنْهُمْ بِدِینِ اللَّهِ خَلَفٌ حَتَّى أَفْضَتْ کَرَامَةُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلَى مُحَمَّدٍ صلى ‏الله ‏علیه ‏وآله فَأَخْرَجَهُ مِنْ أَفْضَلِ الْمَعَادِنِ مَنْبِتاً وَ أَعَزِّ الْأُرُومَاتِ مَغْرِساً مِنَ الشَّجَرَةِ الَّتِی صَدَعَ مِنْهَا أَنْبِیَاءَهُ وَ انْتَخَبَ مِنْهَا أُمَنَاءَهُ عِتْرَتُهُ خَیْرُ الْعِتَرِ وَ أُسْرَتُهُ خَیْرُ الْأُسَرِ وَ شَجَرَتُهُ خَیْرُ الشَّجَر.»

   (نهج البلاغه، پیشین، خطبه /93)

ترجمه: پروردگار بزرگ پیامبران را در عالیترین و برترین امانتگاهها و جایگاهها امانت نهاده آنان را از صلب‏هاى نیکو به زهدانهاى پاک و منزه انتقال داد. هرگاه یکى از آنان دعوت حق را لبیک مى‏فرمود. دیگرى پس از او براى ابلاغ رسالت و نشر آن قیام میکرد. قرنها بدینسان گذشت تا این که کار نشر دین از جانب یزدان پاک و بى همتا به خاتم رسولان الهى حضرت «محمد» (صلی الله علیه و آله) رسید.

 پروردگار او را نیز از عالیترین معدن‏ها و عزیزترین زهدانها به رویاند. او را از همان درخت پاک و عزیزى رویاند که پیامبران دیگر از آن پرورش یافته بودند، «عترته خیر العتر، و اسرته خیر الاسر و شجرته خیر الشجر، نبتت فى حرم، و بسقت فى کرم، لها فروع طوال، و ثمرة لاتنال ، فهو امام من اتقى، و بصیرة من اهتدى، سراج لمع ضوء، و شهاب سطع نوره...» خاندان او از بهترین خاندانها هستند، بستگانش از خوبترین خویشاوندان شجره او پر ثمره‏ ترین شجره‏ هاست.

امام علی (علیه السلام) در سخنانی روشن اهمیت وراثت در شکل‌گیری شخصیت انسان را یادآور شده و می‌فرماید:

«إِذَا کَرُمَ [أُکْرِمَ‏] أَصْلُ‏ الرَّجُلِ‏ کَرُمَ مَغِیبُهُ وَ مَحْضَرُهُ». (غررالحکم ص 294)

ترجمه: وقتی اصل و ریشه انسان خوب و شریف باشد نهان و آشکارش خوب و شریف است.

آن حضرت وراثت را بستری می‌دانند که خوی‌ها و رفتارهای آدمی را سامان می‌دهد و بی‌شک رشد بسیاری از توان‌مندی‌های انسان در گرو همین وراثت است. به عنوان مثال در سخنان ایشان آمده که از عوامل رشد توان‌مندی تواضع و هم سطح دانستن خویش با مردمان و همچنین خلق خوش با دیگرن وراثت است حضرت می‌فرماید:

«إِنَّ مُوَاسَاةَ الرِّفَاقِ‏ مِنْ کَرَمِ الْأَعْرَاقِ»
ترجمه: به راستی مواسات با دوستان و یکسان گرفتن خود با آنان از نیکویی اصل و ریشه و وراثت است.

امام علی (علیه السلام) در جای دیگر می‌فرماید:

«أَطْهَرُ النَّاسِ‏ أَعْرَاقاً أَحْسَنُهُمْ أَخْلَاقاً».
ترجمه: نیکوترین مردمان از نظر اخلاق، پاک ترین مردمانند از نظر اصل و ریشه و وراثت.

عامل بعدی پس از گزینش همسر، توجه به مراقبت‌های لازم در هنگام انعقاد نطفه است که در جسم و روح فرزند، صحت و سلامتی و حتی چهره‌اش نیز تأثیر شگرفی دارد. دین اسلام در این باره سفارشات فراوانی دارد که در یک سفارش مفصّلی که از جانب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به امام علی (علیه السلام) شده و در آن از زمان و مکان و چگونگی آمیزش مطالب مهمّی را بیان فرموده‌اند و در آخر سفارش به ایشان توصیه کرده‌اند که:

«یَا عَلِیُّ احْفَظْ وَصِیَّتِی‏ هَذِهِ کَمَا حَفِظْتُهَا عَنْ جَبْرَئِیلَ علیه السلام‏» (عل الشرایع ج 2، ص 517.)

پس یادمان باشد که تربیت نسلی مفید یا مخرب جامعه به دست تک تک افرادی است که برای امر مهم و مقدس ازدواج اقدام می کنند. پس در انتخاب همسر و خانواده همسر نوع تربیت و بنیان خانواده را خوب در نظر بگیریم که اصلی مهم در تربیت نسل فرزندان جامعه است.

منبع: نامه نیوز